تئوری زنجیره تحویل به بررسی تحویل کالاها و خدمات به مشتریان در محدوده زمانی مشخصی می پردازد. بدیهی است مطلوب آن است که زمان تحویل کالا و خدمات به مشتریان به حداقل برسد. معمولا وجود چندین سایت های تولید، تحویل و همچنین تنوع روش های گوناگون حمل و نقل کالا و خدمات به پیچیدگی این مساله می افزاید. بعلاوه، زمان صرف شده در هر یک از مراحل فرایند تحویل متغیری تصادفی است. از آن رو پایش متغیرهای زمانی در یک فرایند تحویل از اهمیت خاصی برخوردار است. در این مقاله، با یک مطالعه کاربردی در شرکت TNT در ایالت دلاور آمریکا نشان داده می شود که چگونه می توان زنجیره های تحویل در مدیریت زنجیره تامین را در قالب فرایندهای چندمتغیره مدل بندی نمود. همچنین به منظور پایش فرایند، به استقرار نمودار بهینه اقتصادی – آماری نمودار کنترل چند متغیره DWL T2 معرفی شده توسط فراز و پارسیان (2006) بر پایه مدل اقتصادی لورنزن و وانس (1986) پرداخته و سپس با استفاده از روش جستجو ژنتیک الگوریتم مقادیر بهینه پارامترهای نمودار کنترل تعیین گردیدند.

تئوری مجموعه های فازی و متغیرهای تصادفی همواره کوشیده اند که مبحث عدم قطعیت را به طور جداگانه مورد بررسی قرار دهند. اما در سیستم های واقعی همواره با مواردی مواجه هستیم که فرایندها تحت تاثیر دو نوع عدم قطعیت قرار دارند. عدم قطعیت به دلیل عدم وجود اطلاعات کامل و دقیق و عدم قطعیت به دلیل ماهیت تصادفی ذاتی فرایندها. این مقاله به بناسازی یک نمودار کنترل آماری – فازی فرایند در حضور این دو نوع عدم قطعیت می پردازد و با استفاده از یک مثال صنعتی، این موضوع را به تصویر می کشد.

در این تحقیق، کاربرد روش های کنترل کیفیت آماری در شرکت سیماچوب مورد بررسی قرار گرفته است. شرکت سیماچوب تولید کننده انواع محصولات چوبی بوده که عملیات تولید در آن صرفا بر حسب سفارش انجام می شود. فرآیند کنترل کیفیت آماری مورد نظر، شامل انواع بازرسی ها و نمودارهای کنترل می باشد. در این مطالعه با استفاده از جداول استاندارد بازرسی MIL-STD، ابزارهای آماری متداول و نیز نمودارهای کنترل C, R, `X و U، مشخصه های کمی و کیفی مواد اولیه، محصولات در جریان ساخت و محصولات ساخته شده، بررسی گردید. مطالعات انجام شده با استفاده از روش های کنترل آماری کیفیت، نشان داد که طی مقطع زمانی مورد مطالعه، در قسمت مواد اولیه، بهرهای مربوط به چرخ دوقلو، ریل 40 سانتی متری، میله ترانس، تخته خرده چوب روکش دار و تخته فیبر نیمه سنگین از نظر مشخصه کیفی، با سطح کیفیت قابل قبول شرکت تطابق نداشته و مورد تایید نبود. این موضوع منجر به مرجوع نمودن مواد اولیه و همچنین اعمال نظارت بیشتر بر تامین کنندگان این قبیل ملزومات می گردد. از طرف دیگر، بهرهای محصولات در جریان ساخت و محصولات ساخته شده با استانداردهای شرکت مطابقت داشتند. قرار گرفتن نقاط بین حدود کنترل در نمودارهای کنترل در قسمت های مونتاژ، رنگ کاری و غیره حاکی از تحت کنترل بودن فرآیند در مقطع زمانی انجام مطالعه می باشند. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که استقرار و کاربرد نظام کنترل کیفیت آماری در خصوص مواد اولیه، کالای در جریان ساخت و محصول نهایی، موجبات ارتقای کیفی و افزایش عمر مفید محصولات را به همراه داشته است.

در این پژوهش، کاربرد فرایند کنترل آماری کیفیت در شرکت صنایع چوب کیش مورد بررسی قرار گرفت. فرایند کنترل کیفیت آماری، شامل انواع نمودارهای کنترل و طرح های نمونه گیری به منظور پذیرش می باشد. در این مطالعه، با استفاده از جداول استاندارد بازرسی، مشخصه های کمّی و کیفی مواد اولیه و محصولات در جریان ساخت، بررسی و همچنین نمودارهای کنترل X ̅ و R، P و U برای فرایندهای شیارزنی، سوراخ کاری، روکش کاری و نوارکاری طراحی شدند. در قسمت مواد اولیه و محصولات در جریان ساخت، بهرهای مربوط به ام دی اف 16 میلیمتر، روکش اچ پی ال، نوارلبه ای بی اس خریداری شده و فاصله سوراخ دوبل از لبه قطعه از نظر مشخصه کمّی با استفاده از جداول استاندارد نظامی 414 بررسی شدند. بهر تخته خرده چوب روکش دار خریداری شده و صحّت نوار لبه در قطعات کف کابینت از نظر مشخصه کیفی با استفاده از جداول استاندارد نظامی 105E مورد بازرسی قرار گرفت. همه موارد با سطح کیفیت قابل قبول شرکت مطابقت داشتند. قرار گرفتن نقاط بین حدود کنترل در نمودارهای کنترل بیانگر این است که هر یک از فرایندها در مقطع زمانی انجام مطالعه تحت کنترل بوده و می توان از آنها به منظور کنترل آینده فرایند استفاده کرد. با محاسبه شاخص قابلیّت فرایند مشخص شد که فرایندهای شیارزنی و سوراخ کاری قابلیّت بسیار بالایی داشته و در نتیجه درصد ضایعات در این دو فرایند بسیار پایین است.

با عنایت به مزایای یک سیستم خبره بعنوان زیر مجموعه ای از هوش مصنوعی جهت تقلید از رفتار افراد خبره در ارائه راه حل و اهمیت ویژه کنترل آماری فرایند در صنایع تولیدی، در این مقاله ضمن بررسی سیستم های خبره، یک مدل جدید برای کنترل آماری فرایند توسعه داده شده است. ویژگی بارز این مدل ایجاد حوزه های تشخیص بحرانی بودن فرایند و بحرانی بودن مشخصه کیفی در کنار حوزه های موجود سایر سیستم ها شامل حوزه ویژگی نمودار کنترل، نوع نمودار کنترل، نحوه نمونه گیری، پایداری فرایند، قابلیت فرایند و بهبود فرایند و اقدام اصلاحی می باشد. از دیگر ویژگیهای برجسته این مدل، استخراج حدود 124 قاعده به عنوان دانش نهفته در حوزه ها از منابع مختلف است. این سیستم با استفاده از نرم افزار VP EXPERT تهیه شده و به جهت اعتبار سنجی در چند فرایند از صنایع تولیدی اجرا شده که نتایج حاصله نشان دهنده موثر بودن سیستم پیشنهادی می باشد.

کنترل آماری فرایند به بهبود کیفیت از طریق کاهش تغییرات می پردازد و بهترین ابزار شناخته شده در این زمینه « نمودار کنترل » است. اگر چه در عمل با موارد بسیاری مواجه ایم که در آنها داده های ناشی از فرایند هم بسته اند، ولی یک فرض اساسی در این نمودارها مستقل بودن مشاهدات ناشی از فرایند است. با نقض فرض استقلال، عملکرد این نمودارها دچار اختلال می شود و برای کنترل داده های هم بسته، کارایی نمودارهای کنترل استاندارد برای مشاهدات مستقل بسیار پایین است. به همین دلیل، شناسایی و توسعه نمودارهای کنترلی که در کنترل این گونه داده ها کاربرد داشته باشد، از اهمیت ویژه یی برخوردار است. در این نوشتار، راهکارهای کنترل داده های هم بسته از طریق نمودارهای کنترلی بررسی و توسعه داده شده و توسط منحنی های متوسط طول دنباله مقایسه شده اند و یک الگوریتم ساده برای کنترل داده های خود هم بسته ارایه شده است. سپس کاربرد این الگوریتم در یک مطالعه موردی در کارخانه کابل های مخابراتی شهید قندی مطرح شده است.

کنترل آماری فرایند هم زمان با پیشرفته تر شدن فرایندها و پیچیده تر شدن محصولات تولیدی نقش چشمگیری در صنایع تولیدی داشته است. با توجه به افزایش حساسیت فرایندها و ناکارآمد بودن روش های مبتنی بر بازرسی انسانی، در سال های اخیر، استفاده از تصویر محصول در کنترل فرایند آماری توسط پژوهشگران مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله، سه روش مبتنی بر موجک یک بعدی برای پایش آماری تصاویر ارایه شده است. این روش ها برای پایش فرایند از رویکرد نسبت درست نمایی استفاده می کنند و در نتیجه علاوه بر اعلام شرایط خارج از کنترل، توانایی ارایه ی نقطه ی تغییر را نیز دارند. عملکرد این روش ها با استفاده از نمودار کنترل نسبت درست نمایی تعمیم یافته و از نظر شاخص های متوسط طول دنباله و تفاوت بین نقطه ی تغییر واقعی و تخمینی ارزیابی شده است. مطالعات شبیه سازی با استفاده از تصویر نوعی پارچه انجام شده است و نتایج نشان دهنده ی سطح مناسب توانایی روش ها در تشخیص حالت های خارج از کنترل و تخمین نقطه ی تغییر هستند.